LED lampen en dimmen; het blijft niet makkelijk om bestaande verlichting om te bouwen naar LED verlichting. Welke dimmer is het beste, welke voeding gebruik ik en welke oplossing ga ik plaatsen om alles aan te sturen. Wij kennen de vragen en sommige antwoorden. In dit artikel gaan we ons best doen om dit zo gedetailleerd mogelijk uit te leggen!
De dimcurve van een LED en klassieke halogeen lampen is compleet verschillend
Belangrijk om in dit heel verhaal te weten is dat een halogeen lamp een compleet andere dimcurve heeft dan een LED lamp. Verminder je de stroom door een halogeen lamp met 50%, dan is de halogeenlamp bijna uit, tegenover de LED lamp geeft deze op 50% nog veel lichthoeveelheid. Dit betekent dus, dat vele dimmers die nu in gebruik zijn voor halogeen lampen, LED lampen amper (volledig) kunnen dimmen.
Een LED lamp vergt minimum vermogen van dimmers
Vaak hebben bestaande dimmers een minimum aan te sluiten vermogen dat rond de 50W zit. In vele installaties zal dat vermogen dus niet op een dimmer kunnen aangesloten worden met alleen LED lampen. Die dimmers met een hoog minimum vermogen (50W of meer) zijn dus niet geschikt voor LED lampen. Een LED lamp aansluiten op zo’n dimmer zorgt voor slecht starten en/of knipperen van de (nieuw geplaatste) LED lamp(en).
Elektronische eigenschappen van LED lampen en dimmers
De elektronica in een LED lamp heeft andere elektrische eigenschappen dan een halogeen of gloei lamp. Een dimmer moet daar dus rekening mee houden. In de voet van zo een LED verlichting zit een (kleine) elektronische omvormer of transformator. Deze dimmer moet daar dus geschikt voor zijn. Zo een transformator zet elektrische spanningen om met specifieke eigenschappen. Meestal staat op de verpakking of in de handleiding van zo’n dimmer dat deze geschikt is voor elektronische transformatoren. Ook wordt de aanduiding (R,C) gebruikt of de term faseafsnijding. Gebruik jij een andere type dimmer dan kunnen de lampen en/of de dimmer sterk zoemen, of de lampen kunnen knipperen, trillen of simpelweg stukgaan
Verschil tussen fase aan -en afsnijding (technieken van dimmen)
We kennen twee soorten elektronische dimmers: de fase aan snijdings dimmers (leading edge) en de fase af snijdings dimmer (trailing edge). We lichten verder toe :
Leading edge dimmer (of aansnijding)
Deze dimmers gaan als volgt te werk. Op de opgaande spanning van 230V (50Hz) wordt iedere keer een puls gegeven, deze zorgt ervoor dat een elektronische component de stroom doorlaat. Dit component sluit de stroomtoevoer weer af als de 230V (50Hz) door de nul van de sinus heen gaat. Dit kan enkel en alleen als er sprake is van wisselspanning, met gelijk spanning is dit onmogelijk. Sommige LEDs zijn gelijkspanning en kunnen geen gebruik maken van deze specifieke dim techniek. Door het punt in de tijd te verschuiven (wanneer de puls wordt gegeven) kan er langer of korter stroom door de componenten heen gaan en dus worden doorgegeven aan de belasting die hier op aangesloten is (de LED lamp of transformator).
Deze dimmers bevatten over het algemeen een TRIAC schakeling (sommige ook MOSFET’s maar daar later meer over).
De dimmers met een TRIAC zijn al lang in omloop. Ze kunnen gemaakt worden met relatief goedkope elektronische componenten. Het nadeel van een TRIAC is dat deze pas goed werkt als er sprake is van een minimale belasting. Ook laat de TRIAC de stroom abrupt door, waardoor er hoge pieken kunnen ontstaan, die slecht kunnen zijn voor elektronische componenten in LED lampen. Dit type dimmer is geschikt voor gloeilampen, halogeen lampen zonder voorschakel apparatuur en traditioneel gewikkelde transformatoren en dus niet voor LED lampen met hun stuurelektronica. Dit is dan ook het type dimmer dat je over het algemeen in elke doe het zelf zaak kunt vinden.
Conclusie? Leading Edge op het TRIAC principe is niet de juiste keuze voor LED lampen.
Tegenwoordig met de hulp van de moderne LED lampen zijn er faseaansnijdende dimmers gekomen gebaseerd op het MOSFET principe. Deze elektronische schakeling is veel complexer en de kosten van deze componenten zijn dus ook veel hoger dan bij de TRIAC varianten. Het voordeel hiervan is dat de problemen die bij een TRIAC kunnen ontstaan niet aanwezig zijn met MOSFET dimmers.
MOSFET fase aansnijdende dimmers zijn dus wel geschikt voor dimbare LED lampen!
Trailing edge dimmer (afsnijding)
Dit is een redelijk recent type van dimmen. En de beste manier om LED verlichting te dimmen! Hoe werkt deze manier van dimmen? De omhoog gaande spanning van de 230V (50 Hz uiteraard) wordt doorgelaten en na een tijd wordt na de nuldoorgang de stroom door de elektronica geleidelijk afgeknepen. Dit gebeurt veel minder snel dan het opstarten bij de leading edge dimmers (aansnijding dimmers). Hierdoor hebben de elektronische trafo’s veel minder last van de spanning die abrupt weg is en het is dus ook beter voor de levensduur van rechtstreeks aangesloten gloeilampen, halogeen en LED lampen.
Dit type dimmer is dus uitstekend geschikt voor LED lampen, gloeilampen, halogeenlampen en elektronische transformatoren!
Nog meer weten? Stel gerust jouw vragen via de comments!
Dit artikel is meer dan 3 jaar oud - waarschijnlijk is deze informatie niet meer relevant of van toepassing.